के तपाईंलाई थाहा छ, नेपालमा कति वटा राष्ट्रिय निकुञ्ज छन्? धेरैजसोले उत्तर दिन्छन् – “सात-आठजति होला नी!” तर, वास्तवमा त्यो भन्दा धेरै छन्! तपाईंले भ्रमण गरेको, फोटा खिचेको, अनि कहिलेकाहीँ सुनेको ती जङ्गलहरू वास्तवमा एउटा गहिरो संरक्षित प्रणालीका भाग हुन् – जुनलाई हामी "राष्ट्रिय निकुञ्ज" भन्छौं।

👉 नेपालमा हाल (२०८१ सालसम्म) जम्मा १२ वटा राष्ट्रिय निकुञ्ज छन्।

यी निकुञ्ज किन बनाइन्छ त?

राष्ट्रिय निकुञ्जहरू बनाउनुको मुख्य उद्देश्य हो:

वन्यजन्तुहरूको संरक्षण

प्राकृतिक जैविक विविधता जोगाउने

पर्यटन प्रवर्द्धन गर्ने

स्थानीय बासिन्दासँग सहकार्य गर्दै विकास र संरक्षण मिलाउने

नेपालका १२ राष्ट्रिय निकुञ्जहरूको सूची

निकुञ्जको नाम स्थापना वर्ष अवस्थित जिल्ला प्रसिद्ध जनावर

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७३ चितवन, मकवानपुर गैंडा, बाघ

बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज १९८८ बर्दिया बाघ, हात्ती

बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज २०१० बाँके बाघ, चराहरू

शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७६ कञ्चनपुर स्वाम्प डियर

लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७६ रसुवा रेड पान्डा

सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७६ सोलुखुम्बु हिमाली जनावरहरू

मकै राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७६ पर्वत, बागलुङ दुर्लभ वनस्पति

खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्ज १९८४ बाजुरा, डोटी जडीबुटी, मृग

रारा राष्ट्रिय निकुञ्ज १९७६ मुगु रारा ताल, रेड पान्डा

शे फोक्सुण्डो राष्ट्रिय निकुञ्ज १९८४ डोल्पा हिम तेंदुआ

पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्ज १९८४ पर्सा बाघ, चित्तल

कोशी टप्पु वन्यजन्तु १९७६ सप्तरी जंगली भैँसी (अर्ना)

दर्शकको नजरमा: किन जानुपर्छ निकुञ्जमा?

फोटोग्राफीको शौख? – राष्ट्रिय निकुञ्जहरू प्राकृति प्रेमीको लागि स्वर्ग हो।

वन्यजन्तु देख्न मन छ? – गैंडादेखि लिएर रेड पान्डासम्म, यहाँ पाइन्छ।

शान्ति चाहिएको छ? – कुनै पनि निकुञ्जको पैदल यात्रा तपाईंलाई डिजिटल संसारबाट एकछिन टाढा पुर्याउँछ।

शिक्षा र अनुभव? – विद्यालय/कलेज भ्रमणका लागि आदर्श गन्तव्य।

निष्कर्ष

नेपालको प्राकृतिक सौन्दर्य केवल हिमाल वा झरनामा मात्र सीमित छैन। यी १२ वटा राष्ट्रिय निकुञ्जहरू नै हाम्रो जैविक सम्पदाका साँचो खजाना हुन्। अब तपाईं जान्नुहुन्छ — नेपालमा कति राष्ट्रिय निकुञ्ज छन् भनेर!