महिनौंको प्रतिक्षापछि आकाश प्रेमीहरूका लागि फेरि उत्साहजनक खबर छ। वसन्तको आगमनसँगै लिरिड्स उल्का वर्षाले आकाश सजाउन सुरु गरेको छ। अप्रिल १७ देखि सुरु भएको यो उल्का वर्षा शनिबारसम्म देखिनेछ भने आज राति अर्थात् सोमबार रातिबाट मंगलबार बिहानसम्म यसको चरम घडी हुनेछ।

अमेरिकन मेटेओर सोसाइटीका अनुसार, यदि आकाश पूर्ण रूपमा अँध्यारो छ भने एक घण्टामा झण्डै १८ वटा चम्किला उल्का देख्न सकिन्छ। यद्यपि, यो वर्ष घट्दो चन्द्रमाको प्रकाशले केही असर पार्नेछ। मौसम सफा र आकाश खुला भएको खण्डमा नेपाल लगायत उत्तरी गोलार्धका अवलोककहरूले राति १० बजेदेखि बिहान ४:३० बजेसम्म प्रति घण्टा लगभग ५ वटा उल्का देख्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ।

नासाको मेटियोराइड वातावरण कार्यालय प्रमुख डा. बिल कुकका अनुसार, "लिरिड्स उल्का वर्षाका धेरै उल्का उज्यालो बलका होइनन्, स-साना चम्किला रेखाहरू मात्र देखिन्छन्। चन्द्रमाको उज्यालोले यी साना उल्कालाई धमिलो बनाउने गर्छ।"

उल्का हेर्न सुझाव :

• अँध्यारो स्थान छनोट गर्नुहोस्।
• मोबाईल फोन र उज्यालोबाट टाढा रहनुहोस्।
• आँखाले अँध्यारोसँग अनुकूल हुन ३० मिनेट समय दिनुहोस्।

लिरिड्सको उत्पत्ति :

यो उल्का वर्षा C/1861 G1 (Thatcher) नामक धूमकेतुबाट उत्पन्न भएको हो। पृथ्वीले धूमकेतुले छोडेका धुलो र बरफका कणहरू पार गर्दा ती कणहरू वायुमण्डलमा जल्न पुग्छन् र हामीले आकाशमा चम्किलो झिल्को देख्छौं। सानो बालुवाका कण जस्तो आकारका यी उल्का, आकाशमा चम्किलो देखिनु आफैँमा अद्भुत अनुभव हो।

लिरिड्स उल्का वर्षाको इतिहास :

धूमकेतु थ्याचर सन् १८६१ मा खोजिएको भए पनि लिरिड्स उल्का वर्षाको अवलोकन करिब २७०० वर्षदेखि हुँदै आएको छ। यो विश्वकै पुरानो र ऐतिहासिक उल्का वर्षा मध्ये एक हो।

अन्य रोचक खगोलीय घटना :

यदि लिरिड्स छुट्यो भने अन्य उल्का वर्षाहरू हेर्ने अवसर अझै बाँकी छन् —

• एटा एक्वारिड्स : मे ५–६
• पर्सिड्स : अगस्ट १२–१३
• जेमिनिड्स : डिसेम्बर १२–१३

यस्तै, यस वर्षको सेप्टेम्बर ७–८ मा पूर्ण चन्द्र ग्रहण र सेप्टेम्बर २१ मा आंशिक सूर्य ग्रहण पनि देख्न सकिनेछ।

आज राति आकाश खुला छ भने, नाङ्गो आँखाले यो सुन्दर उल्का वर्षा हेर्न नबिर्सनुहोस्!

यस्तो अनुपम खगोलीय दृश्यले तपाईंको रात रमाइलो बनाउनेछ।