नेपालभर आज माघ शुक्ल पञ्चमीका दिन देवी सरस्वतीको पूजा भव्य रूपमा मनाइँदैछ। ज्ञान, संगीत, कला र वाणीकी देवी सरस्वतीको आराधना गरिने यो पर्व विशेषगरी विद्यार्थी, शिक्षक, साहित्यकार र कलाकारका लागि महत्त्वपूर्ण दिन मानिन्छ। बसन्त पञ्चमीको रूपमा समेत चिनिने यो दिन वसन्त ऋतुको आगमनको संकेत हो, जसले प्रकृतिमा नयाँ उमंग ल्याउँछ।

देशभरका विद्यालय, कलेज तथा मठ-मन्दिरहरूमा सरस्वती पूजाको विशेष कार्यक्रम आयोजना गरिएको छ। विद्यार्थीहरू देवीको प्रतिमा वा तस्वीरअघि बस्दै कलम, पुस्तक, र वाद्ययन्त्रहरू चढाएर विद्या, बुद्धि र सिर्जनशीलताको आशीर्वाद मागिरहेका छन्। कतिपय स्थानहरूमा नवशिशुहरूलाई पहिलो अक्षर लेखाउने परम्परासमेत पालन गरिएको छ। यस परम्परालाई अक्षरारम्भ भनिन्छ, जसले भविष्यमा विद्या प्राप्तिको शुभारम्भको प्रतीक मानिन्छ।

नेपालका प्रमुख सरस्वती मन्दिरहरू जस्तै स्वयम्भूस्थित सरस्वती मन्दिर, तनहुँको शारदा मन्दिर, कीर्तिपुरको त्रिवेणी सरस्वती मन्दिर, भक्तपुरको सानोठिमी मन्दिरमा बिहानैदेखि भक्तजनहरूको घुइँचो लागेको छ। राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले शुभकामना सन्देश दिँदै सरस्वती पूजाले ज्ञान, नवीनता र सभ्यताको विकासमा टेवा पुर्‍याउने विश्वास व्यक्त गर्नुभएको छ।

यस दिनलाई नेपाली समाजमा एक विशेष सांस्कृतिक महत्त्व रहेको छ। केवल हिन्दू धर्मावलम्बीहरू मात्र नभई सबै समुदायका मानिसहरू यो पर्व मनाउँछन्। विद्यार्थीहरूका लागि यो आत्म-समीक्षा, आत्म-विकास र अध्ययनप्रतिको प्रतिबद्धता नवीकरण गर्ने अवसर हो।

तर, बदलिँदो समयमा सरस्वती पूजाको रूप-रेखा पनि परिवर्तन हुँदै गएको देखिन्छ। डिजिटल युगमा पुस्तकलगायत अध्ययन सामग्री प्रविधिमा निर्भर हुँदै गए पनि ज्ञानप्रति श्रद्धा कायम राख्नु आवश्यक छ। सरस्वती पूजाको वास्तविक सार त आत्मज्ञान र सिर्जनशीलताको सम्मान गर्नुमा छ। केवल धार्मिक आडम्बरमा सीमित नरही, शिक्षाको स्तर वृद्धिमा पनि यस पर्वलाई प्रेरणाको स्रोत बनाउनु आजको आवश्यकता हो।

सरस्वती पूजाको अवसरमा हामी सबैले शिक्षालाई प्राथमिकता दिँदै ज्ञान, सिर्जनशीलता र नवाचारलाई आत्मसात् गर्ने प्रण गरौं। यही नै सरस्वती पूजाको वास्तविक सन्देश हो।