हनोई, २५ भदौ (रासस-सिन्ह्वा) :

संयुक्त राज्य अमेरिका र भियतनामले विवादित दक्षिण चीन सागरमा चिनियाँ पानीजहाजबीच भएको पछिल्लो झडपको केही दिनपछि सोमबार ‘बल प्रयोग’ नगर्न चीनसँग आग्रह गरेका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन र भियतनामको कम्युनिस्ट पार्टीका प्रमुख गुयेन फु ट्रोङले रणनीतिक जलमार्गमा प्रतिस्पर्धात्मक दाबीलाई अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार समाधान गरिनुपर्ने बताएका छन् । बेइजिङले वार्षिक खरबौं डलरको व्यापार हुने लगभग सम्पूर्ण समुद्रमाथि आफ्नो दाबी गर्दै आएको छ ।

चीनको उक्त दावीमाथि कुनै कानुनी आधार नभएको र अन्तर्राष्ट्रिय अदालतको फैसलालाई चीनले बेवास्ता गरेको उनीहरूले बताएका छन् । बाइडेन र ट्रोङले जारी गरेको संयुक्त वक्तव्यमा भनिएको छ, “नेताहरूले धम्की वा बल प्रयोग बिना नै अन्तर्राष्ट्रिय कानूनअनुसार विवादको शान्तिपूर्ण समाधानका लागि आफ्नो अटुट समर्थनलाई जोड दिएका छन् ।” उनीहरूले ‘दक्षिण चीन सागरमा नेभिगेसन र ओभरफ्लाइट र निर्बाध वैध व्यापारको स्वतन्त्रता’ को लागि पनि आह्वान गरेका छन् । दुई नेताले यस क्षेत्रमा चीनको बढ्दो आक्रामकताको सामना गर्ने तरिकाको रूपमा व्यापक रूपमा हेरिएको सहयोगलाई अझ प्रगाढ बनाउने सम्झौता गरेको एक दिनपछि यो वक्तव्य आएको हो ।

व्यापार, सुरक्षा, मानव अधिकार र जलवायु परिवर्तनलगायत विविध विषयमा वासिङ्टन र बेइजिङबीच विवाद भइरहेको छ र चिनियाँ प्रभावको सामना गर्न आफ्ना सहयोगीहरूको सञ्जाल बढाउन खोजिरहेको छ । गत साता फिलिपिन्सले चिनियाँ तटरक्षक बल र ‘लडाकू’ डुङ्गाले सेकेन्ड थोमस शोलमा फिलिपिनो सेनालाई आपूर्ति गर्ने क्रममा आफ्नै दुई तटरक्षक जहाजलाई सताएको आरोप लगाएको थियो । फिलिपिन्सको नौसेनाले सन् १९९९ मा पानीमा चीनको प्रगति रोक्नका लागि जानीजानी एउटा पुरानो जहाजलाई सोलमा ग्राउन्डेड गरेको थियो । चीनले दक्षिण चीन सागर र झुण्डको चट्टानमा गस्ती गर्न सयौं जहाजहरू तैनाथ गरेको छ ।

लामो समयदेखि अमेरिकाको सहयोगी रहेको फिलिपिन्सको स्प्राट्ली टापुका नौ वटा चट्टान र टापुमा चौकी छन्, जसलाई भियतनामले प्यारासेल टापुसँगै दाबी पनि गरेको छ । मनिलाका अनुसार चिनियाँ तटरक्षक बल र नौसेनाका जहाजहरूले फिलिपिन्सका डुङ्गाहरूलाई विवादित जलक्षेत्रमा नियमित रूपमा रोक्छन् ।

मनिला र बेइजिङबीच गत महिना तनाव तब चर्कियो जब चिनियाँ तटरक्षक बलका जहाजहरूले फिलिपिन्सको पुनः आपूर्ति मिसनविरुद्ध पानीको तोप प्रयोग गरेको र यसले गर्दा एउटा डुङ्गाले आफ्नो कार्गो ढुवानी गर्न सकेको थिएन ।